Μελίνα Μερκούρη 18 Οκτωβρίου 1920 – 06 Μαρτίου 1994

όταν στην Ελλάδα ο Πολιτισμός έγινε πρωτοσέλιδο

Η Μελίνα Μερκούρη είναι μια προσωπικότητα που υψώθηκε πάνω από την εποχή της, εκφράζοντας διαχρονικά με τη στάση ζωής της και τις μάχες της για την Ελλάδα, το ελεύθερο πνεύμα, το σπουδαίο μυαλό, την αγάπη δίχως όρια για τη χώρα μας, τον μαχητικό πολυμήχανο άνθρωπο. Μια σταρ που μάγεψε τους ανθρώπους και αγαπήθηκε πολύ. Το μικρό της όνομα είναι αρκετό όταν μιλάμε γι’ αυτήν. Ήταν, είναι και θα είναι η Μελίνα, η Μελίνα μας.

Η Μελίνα του Θεάτρου και του Κινηματογράφου, η Μελίνα της Πολιτικής, του Πολιτισμού και της Παιδείας, η Μελίνα της Ελλάδας, η Μελίνα ολόκληρου του κόσμου. Η Μελίνα που ταξίδεψε τη χώρα μας στα πέρατα της γης. Η εκρηκτική Μελίνα που δεν δίστασε σε δύσκολούς καιρούς να εγκαταλείψει ουσιαστικά την καλλιτεχνική της καριέρα και να βροντοφωνάξει για τη Δημοκρατία και την Ελευθερία μας. Εκείνη την εποχή, οι Γάλλοι φοιτητές στο Παρίσι την φώναζαν La Mere Courage/ Μάνα Κουράγιο. Αργότερα, ως Πολιτικός, δεν δίστασε με ιδιαίτερη τόλμη και βαθιά γνώση της Ιστορίας να διεκδικήσει την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στο χώρο που ανήκουν. Δεν δίστασε να διεκδικήσει το Δίκαιο, το δίκιο μας.

Η Marguerite Duras έγραψε γι’ αυτήν: «Πραγματικά, στην προσωπικότητα της Μελίνας συνυπάρχει η επιβλητική «ελαφράδα» μαζί με τη σοβαρότητα που πηγάζει από τη βαθιά περιφρόνηση απέναντι στην ιδέα της ιδιοκτησίας και της κωμωδίας. Η ελευθερία της βάζει εκ νέου θεμέλια για ένα αλλιώτικο είδος ιδιοκτησίας: να μην κατέχεις το παραμικρό είναι σημάδι ότι κατέχεις ήδη κάτι, αυτό το ελάχιστο που ξεγλιστρά από κάθε αποκλειστική ή συγκεκριμένη κατοχή. Να μην κατέχεις τίποτα, σημαίνει ότι κατέχεις την Αθήνα, τη θάλασσα, τον έρωτα, τη χαρά και μαζί την εξαγνιστική απόγνωσή σου. Αυτή είναι η Μελίνα. Πολίτης της Θάλασσας και πολίτης της Ελευθερίας.

Όλοι οι τοίχοι γύρω της πέφτουν. Εκείνη μπορεί να σταθεί γυμνή στο κέντρο του σύμπαντός της. Τυχοδιώκτης ενός μεταφυσικού χώρου, η Μελίνα ενσαρκώνει τη Μοντέρνα Τραγωδία – όχι με τους κλασικούς χιτώνες ή τα ιμάτια - αλλά εκείνη που διαπνέεται από ανησυχαστική ευκρίνεια και φωτεινότητα. Είμαι η Μελίνα που έχετε μπροστά σας – μας λέει – ή με δέχεστε ή με απορρίπτετε.»

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων και οι εκδόσεις «Πυξίδα της Πόλης» αφιέρωσαν το 2020, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή της, στην «Τελευταία Ελληνίδα θεά», όπως τη χαρακτήρισε ο ξένος Τύπος, μια επετειακή έκδοση, η οποία φέρει το όνομά της και τον υπότιτλο «όταν στην Ελλάδα ο Πολιτισμός έγινε πρωτοσέλιδο». Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, θυμόμαστε την εμβληματική προσωπικότητα μέσα από τα δικά της λόγια και τα λόγια άλλων γι’ αυτή, ξεδιπλώνεται η ζωή της σε όλες της τις εκφράσεις, το Θέατρο, τον Κινηματογράφο, την Πολιτική, συνοδευμένα όλα αυτά από ένα πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό. Και θυμόμαστε τα οράματά της, παρακαταθήκη για τους τωρινούς και τους επόμενους. Οράματα για τον Πολιτισμό και την Παιδεία.

Η Μελίνα Μερκούρη έφυγε από τη ζωή στις 6 Μαρτίου 1994.